Thema 3

Dienstverlening die werkt

Gemeenten zetten stappen om dienstverlening sneller, eenvoudiger en mensgerichter te maken. Dat gebeurt steeds vaker met slimme technologieën en nauwe samenwerking tussen publieke, private en maatschappelijke partners.


In dit hoofdstuk lees je hoe pilots innovatieve methoden inzetten om inwoners en ondernemers beter te ondersteunen, met oog voor maatwerk, toegankelijkheid en participatie.


Ontdek in dit hoofdstuk hoe gemeenten hun dienstverlening richting ondernemers, maatschappelijke partners en inwoners hebben verbeterd. Ook leer je hoe je de kloof tussen beleid en uitvoering kunt verkleinen. Van belang daarbij is ook om stil te staan bij functiewaardering. Uiteraard staan ook aan het einde van dit hoofdstuk concrete tips als je hier zelf mee aan de slag gaat.

Pilots rond verbetering van de dienstverlening

Hieronder laten we zien wat de belangrijkste opbrengsten van de pilots zijn.


1

Inwoner of ondernemer:
​​​​​​​het gaat in Utrecht om de mens 

Gemeente Utrecht kiest met Ondernemer Centraal voor een preventieve en mensgerichte aanpak. Niet reactief beleid, maar proactieve ondersteuning waarbij de ondernemer centraal staat als partner in het versterken van het lokale ondernemersklimaat. Toekomstgesprekken worden gevoerd door collega-ondernemers, wat zorgt voor herkenning, vertrouwen en praktische hulp.


De pilot heeft het gedachtengoed verder gebracht, maar de ontwikkeling van een ondersteunende applicatie bleek complex. Een uitgebreid programma van eisen, legacy, essentiële koppelingen en inkoopvoorwaarden die beperkend werken maken dat het eerste minimum viable product pas volgend jaar wordt verwacht.


Daarnaast is nog geen zicht op de doorontwikkeling die vraagt om structurele investeringen. Door te leren van wat werkt en niet werkt, bouwen we samen aan betere dienstverlening!

Centraal stellen van de ondernemer

De kern van de aanpak is het centraal stellen van de ondernemer – niet als klant van de gemeente, maar als partner in het versterken van het lokale ondernemersklimaat. De oorsprong van dit initiatief ligt in de coronaperiode. Positieve ervaringen met proactieve ondersteuning vormden de basis voor een structurele aanpak: Ondernemer Centraal. Cruciaal hierbij is het onderling helpen van ondernemers: de zogenaamde ‘toekomstgesprekken’ worden niet gevoerd door ambtenaren, maar door collega-ondernemers. Dit zorgt voor herkenning, vertrouwen en praktische ondersteuning op maat. Deze aanpak wordt vanuit Stichting Inwoner Centraal verder uitgerold over meer gemeenten.


Meer informatie over Ondernemer Centraal

Summit in Alblasserdam

Op 4 december 2024 vond de Appreciative Inquiry summit “Samen Wel en Erbij in Alblasserdam” plaats, met de Brughuis-partners en vertegen­woordigers van de Maatschappelijke Ontwikkeling van de gemeente. Al snel bleek dat de dialoog nieuwe bruggen tussen de partners bouwde. De verrassing was nog groter, toen de bijeenkomst op het eind diverse concrete initiatieven in gang zette, waaronder het in gezamenlijkheid aanvragen van subsidie die in het verleden altijd per partner werd aangevraagd. Een unicum dat de naam Brughuis eer aandoet.


Programma van de summit

Betere samenwerking en centrale toegang tot zorg en ondersteuning via het Brughuis

Hoe organiseer je als kleine gemeenten ondersteuning, zorg en participatie die aansluit bij persoonlijke draagkracht en behoeften van inwoners? Hoe doe je dit dichtbij en in samenwerking met lokale partners in tijden dat zorg en maatschappelijke ondersteuning steeds meer op regionale schaal wordt georganiseerd? Met deze missie startte twee jaar geleden het Brughuis, waar de frontlinie van maatschappelijke partners – van jeugdzorg tot consultatiebureau – onder één dak werkt aan een sterker, gezonder en meer verbonden gemeente.

2

3

Participatie versterken door gamification in Oss

In Oss besteden ze veel aandacht aan het thema participatie. Medewerkers ervaren dat het leuk is om met inwoners in gesprek te zijn en wat zij nodig hebben meer voorop te kunnen zetten in het werk. Tegelijkertijd is de gemeente Oss, net zoals alle gemeenten, nog aan het oefenen met participatie en het werken vanuit het inwonersperspectief. Om te zorgen dat participatie iets van de hele organisatie wordt, is een online leermodule ontwikkeld op een leerplatform met spelelementen (‘gamification’) voor het opleiden van medewerkers. Op deze manier maakt de gemeente de leerervaring aantrekkelijk, raken de medewerkers meer betrokken en nemen ze de lessen en oefeningen beter tot zich.


Bekijk het digitale platform hier

Uitvoerbare wetgeving verbetert dienstverlening aan inwoners

Beleid en uitvoering zijn twee zijden van dezelfde medaille. VNG zet zich in om met gemeenten, rijk en uitvoeringsorganisaties te werken aan oplossingen voor knelpunten in de gemeentelijke uitvoering. De VNG ondersteunt gemeenten met de uitvoerbaarheid van wet- en regelgeving door middel van kennisoverdracht en ondersteuning bij deze uitvoeringsvraagstukken. Hierbij wordt gekeken naar zowel het beleid (het 'wat') als de uitvoering (het 'hoe') ervan. Dit omvat onder andere de het doorlopend toetsen van nieuwe wet- en regelgeving en agenderen van knelpunten via onder andere de stand van de uitvoering.


Klik hier voor de Stand van de Uitvoering Gemeenten 2025

4

Beleid en uitvoering dichterbij elkaar brengen in Leiden

Vaak is beleid abstract en lastig te vertalen naar de praktijk. Tegelijkertijd komen signalen uit de uitvoering niet altijd terug bij beleidsmakers. Gemeente Leiden werkt met de nieuwe ‘beleidsdoorpakker’ aan een betere verbinding tussen beleid en uitvoering en zorgt dat beleid niet alleen op papier klopt, maar ook werkt voor inwoners, ondernemers en medewerkers.


De Leidse aanpak combineert deze functie van beleidsdoorpakker met praktische werkvormen zoals een analysetool. Ook is er een beleidspijplijn ontwikkeld voor meer inzicht en prioritering in nieuw beleid, en een digitale werkplekleeromgeving om continu te leren. Het resultaat? Sneller bijsturen, meer samenwerking en beleid dat écht uitvoerbaar is, inclusief aandacht voor cultuur en vaardigheden.


Lees meer over de aanpak Leids Beleid

Meer gelijkwaardig­heid in de waardering tussen beleid en uitvoering

De VNG heeft een onderzoek laten uitvoeren naar functiewaarderingssystemen in de gemeentelijke sector. Uit dit onderzoek blijkt dat de huidige systemen niet meer aansluiten bij de complexiteit en intensiteit van het werk. Verschillen in waardering tussen beleids- en uitvoeringsfuncties blijven daardoor bestaan, wat leidt tot ongelijkheid en knelpunten in de praktijk.


Advies is om functiewaardering te moderniseren en meer gelijkwaardigheid te realiseren. Dat vraagt om een nieuwe meetlat die de zogenoemde ‘beleidsbias’ doorbreekt en functies beter laat aansluiten op actuele eisen zoals uitvoeringskracht en probleemoplossend vermogen. Zo kan de gemeentelijke sector werken aan transparantie, rechtvaardigheid en gelijke behandeling van beleid en uitvoering. Dit is nodig om de uitvoeringskracht van gemeenten te versterken!


Lees het onderzoek naar functiewaarderings­systemen

Jij ook aan de slag met dienstverlening die werkt?

Voor goede dienstverlening geldt: dichtbij en gelijkwaardig

Goede dienstverlening ontstaat wanneer de afstand tussen beleid, uitvoering en inwoner kleiner wordt. De pilots laten zien dat dit vraagt om gelijkwaardige samenwerking, vertrouwen en een praktische blik: niet vanuit systemen redeneren, maar vanuit wat mensen echt nodig hebben. Echte vernieuwing begint bij het mobiliseren van netwerken in plaats van het bouwen van nieuwe structuren; de kracht ligt in verbinden, niet in bezitten.


Technologie of beleid zijn nooit een doel op zich; het draait om gedrag, voorbeeldfunctie en betrokkenheid. Kleine, schaalbare oplossingen leveren vaak meer op dan grootse plannen met zware procedures. Daarbij is de verbinder cruciaal: iemand die de taal spreekt van zowel bestuur en werkvloer, als van de buitenwereld, en zorgt dat inzichten en energie niet persoonsafhankelijk blijven. Door samen te leren, fouten te erkennen en steeds dichter bij de leefwereld van inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties te blijven, groeit dienstverlening die werkt: mensgericht, wendbaar en in gezamenlijk eigenaarschap vormgegeven

Volgende pagina

Samen coöperatief organiseren